Zwolnienie z funkcji opiekuna prawnego.

Pojęcie opieki oznacza dbałość o osoby potrzebujące jakiegokolwiek wsparcia. Opiekun prawny to osoba powołana do ochrony interesów osobistych i majątkowych innej osoby, gdy ta takiej opieki potrzebuje. Ustawodawca wyróżnia opiekę nad małoletnim oraz nad całkowicie ubezwłasnowolnionym.

Zgodnie z art. 94 § 3 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego dla dziecka ustanawia się opiekę, jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani. Opieka ustanawiana jest także nad osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie. Zgodnie z art. 13 § 2 Kodeksu Cywilnego dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Wygaśnięcie funkcji opiekuna prawnego.

Wygaśnięcie funkcji opiekuna może nastąpić w wyniku dwóch zdarzeń prawnych, a mianowicie albo przez zwolnienie opiekuna z jego inicjatywy, albo też zwolnienie go z urzędu, ze względu na jego niezdolność do sprawowania opieki lub też dopuszczanie się czynów naruszających dobro podopiecznego. W obu wskazanych wypadkach wygasają funkcje konkretnego opiekuna, natomiast sama opieka trwa nadal.

Zwolnienie opiekuna na jego wniosek.

Jeżeli chodzi o zwolnienie opiekuna na jego wniosek, to następuje to z ważnych powodów, a więc wystąpienia takich okoliczności, które powodują niemożliwość dalszego sprawowania opieki, albo też, w których pełnienie funkcji opiekuna stało się dla niego zbyt uciążliwe. Są to na ogół takie same przyczyny, jakie uzasadniałyby zwolnienie opiekuna od objęcia opieki, jednakże zaistniałe w trakcie jej wykonywania.

Wśród ważnych powodów wymienić należy m.in.: zaawansowany wiek opiekuna, sprawowanie opieki nad własnymi dziećmi, długotrwała choroba, np. psychiczna, alkoholowa, lub inne ułomności stanowiące przeszkodę sprawowania opieki, np. narkomania, sprawowanie innej opieki albo urodzenie się dziecka opiekunowi, zmiana miejscowości, w której opiekun wykonuje pracę, separacja faktyczna małżonków. Choćby sąd opiekuńczy stwierdził wystąpienie, któregoś z ważnych powodów, to nie ma on obowiązku zwolnić opiekuna z opieki, a ma jedynie taką możliwość, ponieważ sprawowanie opieki stanowi obowiązek obywatelski.

Obligatoryjne zwolnienie z opieki przez sąd opiekuńczy.

Jeżeli sąd opiekuńczy poweźmie wiadomość o wystąpieniu przeszkód faktycznych lub prawnych, które powodują, że opiekun jest niezdolny do sprawowania opieki, to z urzędu wszczyna postępowanie w przedmiocie zwolnienia opiekuna z opieki. Przeszkody faktyczne lub prawne to takie okoliczności, które są niezwiązane z działaniami lub zaniechaniami opiekuna. Przeszkodami faktycznymi mogą być te same okoliczności, które uzasadniają zwolnienie opiekuna z opieki na jego żądanie.

Przeszkodą prawną może być przykładowo sytuacja, gdy małżonkowie współsprawują opiekę, a ich małżeństwo zostanie rozwiązanie przez rozwód (unieważnienie, stwierdzenie nieistnienia małżeństwa) lub zostanie orzeczona separacja prawna.

Kolejną przesłanką zwolnienia opiekuna jest dopuszczanie się przez niego czynów lub zaniedbań, które naruszają dobro pozostającego pod opieką. Będą to takie naruszenia obowiązków opiekuna, którym albo nie można zapobiec przez wydanie stosownych zarządzeń, albo też, jeżeli zaniedbaniom tym wprawdzie można by zapobiec, ale nie jest to celowe ze względu na dobro dziecka.

Obowiązek prowadzenia pilnych spraw.

Ustawodawca nakłada na opiekuna obowiązek prowadzenia pilnych spraw związanych z opieką aż do czasu jej objęcia przez nowego opiekuna. Przez pilne sprawy związane z opieką należy rozumieć przede wszystkim czynności faktyczne dotyczące osoby lub majątku dziecka. Sąd opiekuńczy może na podstawie art. 147 k.r.o. wydać niezbędne zarządzenia w celu obrony osoby lub majątku małoletniego aż do czasu objęcia opieki przez opiekuna.

Sąd opiekuńczy może także wyłączyć obowiązek prowadzenia pilnych spraw aż do czasu objęcia opieki przez nowego opiekuna. Sąd opiekuńczy powinien wyłączyć obowiązek dalszego prowadzenia pilnych spraw, jeżeli zwolnienie opiekuna nastąpiło z przyczyn wymienionych w art. 169 § 2 k.r.o. jak chociażby w sytuacji, gdy opiekun został zwolniony z opieki z powodu utraty pełnej zdolności do czynności prawnych.

Co dzieje się w sytuacji śmierci opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej?

W przypadku śmierci opiekuna prawnego, opieka przechodzi, zgodnie z ustawą, na osobę wyznaczoną w akcie – jeśli więc umrze współmałżonek osoby ubezwłasnowolnionej, opiekę przejmuje rodzic.

Właściwość Sądu.

Właściwy rzeczowo do rozpoznania wniosku o zwolnienie z obowiązku opieki jest sąd rejonowy, a miejscowo – sąd miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy. Rozstrzygnięcie w przedmiocie uwzględnienia lub nieuwzględnienia wniosku o zwolnienie z obowiązku opieki ma postać postanowienia, od którego służy apelacja.