Jak już wyjaśniłam w poprzednim artykule, ubezwłasnowolnienie polega na całkowitym albo częściowym pozbawieniu zdolności danej osoby do czynności prawnych w celu ochrony jej interesów życiowych i majątkowych. Osoba ubezwłasnowolniona nie będzie miała zdolności do czynności prawnych, ale będzie nadal posiadała zdolność prawną. W dzisiejszym artykule wyjaśnię jak wygląda postępowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie.
Decyzję o ubezwłasnowolnieniu osoby fizycznej podejmuje sąd okręgowy, w okręgu którego zamieszkuje osoba, której dotyczy wniosek. Sam wniosek o ubezwłasnowolnienie nie przesądza o ubezwłasnowolnieniu osoby. W trakcie postępowania wymagane jest przeprowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego na wielu płaszczyznach.
Postępowania o ubezwłasnowolnienie są zazwyczaj długie i skomplikowane, dlatego też chcąc wystąpić z takim żądaniem, warto rozważyć powierzenie przygotowania pozwu oraz poprowadzenia sprawy przed sądem cywilnym adwokatowi mającemu doświadczenie w prowadzeniu spraw o ubezwłasnowolnienie.
Jeżeli znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu: www.kancelariawach.pl
Kto może wszcząć sprawę o ubezwłasnowolnienie?
Postępowanie o ubezwłasnowolnienie regulują przepisy art. 544 do 5601 Kodeksu postępowania cywilnego. Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych, które rozpoznają je w składzie trzech sędziów.
Postępowanie o ubezwłasnowolnienie może zostać wszczęte jedynie na wniosek uprawnionego podmiotu. Postępowania tego nie może zainicjować sąd z urzędu. W art. 545 k.p.c. przewidziano krąg podmiotów, które mogą zainicjować postępowanie o ubezwłasnowolnienie. Katalog osób uprawnionych do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie nie jest zamknięty. W świetle art. 545 § 1 k.p.c. uprawnienie do zainicjowania postępowania posiadają: małżonek osoby, której wniosek dotyczy, jej krewni w linii prostej, rodzeństwo, a ponadto jej przedstawiciel ustawowy. Z wnioskiem wystąpić może również prokurator.
Uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie są z mocy samego prawa oprócz wnioskodawcy: osoba, której dotyczy wniosek; jej przedstawiciel ustawowy; małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie. Postępowanie toczy się z udziałem prokuratora.
Przebieg postępowania o ubezwłasnowolnienie.
Niezwłocznie po wszczęciu postępowania sąd ma obowiązek wysłuchać osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie. Ustawa wymaga bezwzględniej obecności podczas wysłuchania biegłego psychologa. Ponadto zależnie od stanu zdrowia osoby, której dotyczy wniosek, wysłuchaniu powinien towarzyszyć biegły psychiatra lub neurolog. Wybór biegłego z tych dziedzin należy do sądu. Istnieje także możliwość, że podczas wysłuchania będą obecni biegli wszystkich trzech specjalności, tj. psycholog, psychiatra i neurolog.
Wysłuchaniu osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, ustawa przypisuje szczególne znaczenie. Jako że czynność ta ma charakter obligatoryjny i nie jest dopuszczalne jej pominięcie, w przypadku niestawiennictwa osoby objętej wnioskiem na posiedzenie sądu możliwe jest zarządzenie jej przymusowego doprowadzenia.
Doradca tymczasowy.
Nakaz niezwłocznego wysłuchania tej osoby ma zapewnić należytą ochronę jej interesów i umożliwić szybkie podjęcie decyzji w kwestii ustanowienia dla niej – stosownie do okoliczności – doradcy tymczasowego (art. 548 i n. k.p.c.) lub kuratora procesowego (art. 556 § 2 k.p.c.).
Jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby pełnoletniej, sąd może na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu, przy wszczęciu lub w toku postępowania, ustanowić dla niej doradcę tymczasowego, gdy uzna to za konieczne dla ochrony jej osoby lub mienia. Osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego, ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych na równi z osobą ubezwłasnowolnioną częściowo.
Orzeczenie w przedmiocie ubezwłasnowolnienia.
Orzeczenie w przedmiocie ubezwłasnowolnienia może zapaść tylko po przeprowadzeniu rozprawy. W postanowieniu o ubezwłasnowolnieniu sąd orzeka, czy ubezwłasnowolnienie jest całkowite, czy też częściowe i z jakiego powodu zostaje orzeczone. Orzeczenie sądu w przedmiocie ubezwłasnowolnienia może zostać zaskarżone apelacją.
Sąd, który orzekł ubezwłasnowolnienie, zarządza z urzędu przesłanie sądowi opiekuńczemu odpisu prawomocnego postanowienia, którym orzekł ubezwłasnowolnienie.
Uchylenie i zmiana ubezwłasnowolnienia.
Sąd uchyli ubezwłasnowolnienie, gdy ustaną przyczyny, dla których je orzeczono.
Sąd może w razie poprawy stanu psychicznego ubezwłasnowolnionego zmienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe, a w razie pogorszenia się tego stanu – zmienić ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite. Z wnioskiem o uchylenie albo zmianę ubezwłasnowolnienia może wystąpić także ubezwłasnowolniony.
